Kreken & Bekenroute Zuid

Noord-Brabant bestaat voor een deel uit hogere zandgronden in het zuiden en lager gelegen kleipolders in het noorden. Vanuit het zuiden stromen talloze doorwaadbare stroompjes water in de richting van de zee. Waar meerdere beken samenkomen spreken we van een rivier. Kreken zijn kleine watergeulen die we in de polders aantreffen. Ze zijn ooit ontstaan als gevolg van een dijkdoorbraak of het is het restant van een vroegere getijdengeul die later ingedijkt is.

U passeert De Roosendaalse Vliet (1) bij de ‘Polar Bear’. Het monument herinnert aan de bevrijding van Roosendaal op 30 oktober 1944 door de ‘Polar Bear Division’. Ter plaatse werd toen een noodbrug aangelegd voor de oversteek van het tankbataljon. De Vliet ontspringt nabij Kalmthout als Kleine Aa en Wildertse Beek. Als (Water)Molenbeek loopt ze naar Roosendaal en gaat over in de Vliet. Deze eindigt via de sluizen van Benedensas in het Volkerak. De Vliet dient voor de afvoer van water en heeft een belangrijke functie als vaarwater. Het bevaarbaar maken van de Vliet in 1451 zette de bloei van Roosendaal in gang. Later werd de Vliet gedeeltelijk gekanaliseerd. Tot de jaren zeventig van de twintigste eeuw had de Vliet grote betekenis voor de aan- en afvoer van grondstoffen en producten. In de afgelopen decennia kreeg de rivier een toenemende recreatieve functie.

De Rissebeek (2) die uitmondt in de Vliet heeft onderweg vele namen en is ook meerdere malen verlegd. De beek ontspringt in het oorspronkelijk moerassige gebied de Moerkant ten noorden van Essen. Onderweg heeft de beek namen als de Hainkbeek, Rissebeek, Kellebeek en Engebeek. De Rissebeek heeft een belangrijke functie voor de waterbeheersing. Daarnaast is sprake van recreatief gebruik (hengelsport) en een groeiende natuurfunctie. In de jaren negentig is het traject langs Rosada en Recreatiepark De Stok ingericht als ecologische zone en kreeg de beek hier een meanderend karakter.

De Smalle Beek (3) is zichtbaar diep in het landschap gesneden. Bij de Kasteelwei (noordzijde van de weg) passeren we de locatie van het vroegere kasteel van de markiezen van Bergen op Zoom. De Smalle Beek voorzag de slotgracht van het kasteel van water. De Smalle Beek komt via de Boomvaart en de vestingwateren van Steenbergen uit in de Vliet. Op de Westelaarsestraat gaat u wederom door het Smalle Beekdal.

De Zoom (4) is een diep gelegen, 13,5 kilometer lange stroom die ontspringt in België als Oude Moervaart op de Kalmthoutse Heide. Als Spillebeek en De Zoom stroomt ze langs Essen en Wouwse Plantage naar Bergen op Zoom. Na aanvankelijk een belangrijke functie te hebben gehad als turfvaart kreeg De Zoom vooral een belangrijke functie ten behoeve van de inundatie als onderdeel van de West Brabantse Waterlinie. Verderop (Ouwerveldenweg en Moerkantsebaan (Belgie)) komt u de Zoom nog tegen als Spillebeek.

Onderweg (Essendonkweg en Heijbeeksestraat) passeert u meerdere malen d’Aa die stroomafwaarts overgaat in de Watermolenbeek (5), zie ook (1). Op de Nispenseweg slaan we het dal van de Watermolenbeek in. Over het Molenbeekpad langs de beek fietsen we richting Roosendaal. Nabij de kinderboerderij Minnebeek lag sinds de twaalfde eeuw de watermolen waaraan de beek zijn naam te danken heeft. De molen werd in de laatste oorlog zwaar beschadigd en de laatste resten verdwenen in de jaren zestig.

Fietsend door Langdonk en de Kroeven komen we meerdere malen langs het Kletterwater (6). Dit water is een voortzetting van de Turfvaart, komt uit in de Watermolenbeek en vormt ook een belangrijke ecologische verbinding. Voor flora en fauna zijn er vispassages en faunatunnels aangebracht.