Bevrijdingswandeling lang

Wandel langs gedenkstenen om stil te staan bij het lot van oorlogsslachtoffers.

Vertrek vanaf de Markt in noordoostelijke richting naar de Bloemenmarkt. Sla linksaf naar de Dominéstraat. 

De Stolpersteine voor Dominéstraat 17 herinneren aan de ondergedoken en later omgebrachte, Joodse familie Flinker. Dominéstraat 19 is het geboortehuis van regisseur Fons Rademakers van de oorlogsfilm ‘De Aanslag’ naar het boek van Harry Mulisch. De rechterkant van deze straat werd verwoest tijdens het bombardement van 31 mei 1944.  

Ga aan het einde links (Vughstraat) en sla daarna rechtsaf naar de Ludwigstraat.  

Op 11 mei 1940 maakte een bombardement op de kruising van de Ludwigstraat en de Vincentiusstraat meerdere slachtoffers, waaronder dat van dagboekschrijfster Paula Geerts. De 18-jarige studente vluchtte op 10 mei 1940 met de fiets uit Nijmegen naar haar ouderlijk huis in Roosendaal. Op 11 mei verloren zij en haar broer Olav hun leven. 

Sla aan het einde rechtsaf naar de Stationsstraat en vervolgens rechtsaf naar de Burgemeester Schoonheijtsstraat. 

Stolperstein Burgemeester Schoonheijtsstraat 37 voor Mina Cozijn. 

Sla linksaf naar de Dokter Lemmensstraat.  

Stolpersteine in de Dokter Lemmensstraat voor de verzetsstrijders Johannes Heijnen (nummer 6) en Pieter Penneweert (nummer 30).  

Steek aan het einde de weg over naar het Stationsplein.  

Het station van Roosendaal  werd tijdens de bevrijdingsgevechten zwaar beschadigd en is deels in een andere stijl herbouwd door spoorwegarchitect Sybold van Ravesteyn. Naast de hoofdingang een gedenkzuil voor de gesneuvelde spoorwegmedewerkers. De zolder en het dak van het stationsgebouw werden destijds door Duitse soldaten gebruikt voor luchtafweergeschut.  

Sla rechtsaf op het Stationsplein en steek de Spoorstraat over, ga naar links en daarna rechts naar de Admiraal  Lonckestraat.  

Een Stolperstein voor Admiraal Lonckestraat 1 herinnert aan José Hennekam, omgekomen in een concentratiekamp. 

Aan het einde sla je linksaf naar de Parklaan. 

Bij het Bevrijdingsmonument, ontworpen door Han Wezelaar, wordt jaarlijks op 4 mei twee minuten stilte in acht genomen. Het monument toont een vrouw die zich ontdoet van haar ketenen. In de sokkel staan de namen van de oorlogsslachtoffers. In het jaar dat Roosendaal 80 jaar bevrijd is, is bij het monument het Witte Anjer Perk aangelegd. De bloem staat symbool voor respect en waardering richting onze veteranen. 

Vervolg je weg via de Lyceumlaan naar de Brugstraat. 

In de Brugstraat vind je op nummer 30 een Mariakapel die na de oorlog uit dankbaarheid werd gebouwd. Voor nummer 44 ligt een Stolperstein voor de omgekomen student Gerard van de Ven. 

Steek over naar de Burgemeester Prinsensingel en ga meteen rechts de Vincentiusstraat in. 

Een Stolperstein en een plaquette aan de gevel van het voormalige klooster Mariadal herinneren aan verzetsstrijder pater Alphonsus Gerardus Averdieck. Hij hielp Nederlanders en geallieerden onder te duiken. Pater Averdieck werd gearresteerd tijdens zijn verblijf in dit klooster en is in Vught gefusilleerd. 

Keer terug en vervolg je route op de Burgemeester Prinsensingel.  

Aan het einde van de lange kloostermuur toont het beeld 'Wederopbouw' van Charles Vos, twee bouwvakkers die Roosendaal steen voor steen herbouwen. Cephas Stauthamer ontwierp de plaquette aan de zijgevel van Molenstraat 68 ter herinnering aan het verwoestende bombardement op 11 mei 1940. Voor Molenstraat 44 ligt de Stolperstein voor Hubertus Mol, een Nederlands priester en verzetsstrijder. 

Sla linksaf naar de Dunantstraat, neem de eerste afslag op de rotonde naar de Boulevard en sla in de bocht naar rechts linksaf naar de Van Gilselaan.  

Stolperstein Boulevard 57 voor Jacques Lemmen. 

Stolperstein Van Gilselaan 14 voor Johannes van der Slikke. 

Ga links naar het Knipplein en vervolg je weg naar de Kapellerlaan. Steek de Van Beethovenlaan over naar de Griendweg en sla rechtsaf naar de Bredaseweg. 

Op de R.K. Begraafplaats staat bij de graven van de Nederlandse militairen een beeld van Niel Steenbergen. De 38 Engelse soldaten die in de strijd om Roosendaal zijn gevallen, hebben ook hier hun laatste rustplaats. Verderop staat een kruisbeeld op een calvarieberg midden in het afzonderlijke perceel voor de burgerslachtoffers, waarvan de meesten omkwamen op 31 mei 1944. 
Die ochtend kostte een mislukte aanval van de geallieerden 76 burgers het leven. De Amerikaanse bommen waren bedoeld voor het spoorgebied, maar misten doel en kwamen in het centrum van Roosendaal terecht.
Op de Algemene Begraafplaats vind je de graven van 17 RAF-vliegeniers die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen.  

Sla rechtsaf naar de Bachlaan en aan het einde rechtsaf naar de Schubertlaan, daarna linksaf naar de Strausslaan. Steek de Van Beethovenlaan over. Loop bij de rotonde rechtdoor en sla linksaf naar de Burgemeester Schneiderlaan. Loop onder de snelweg door, bij de verkeerslichten rechtsaf naar de Parabaan. Sla meteen rechtsaf (fietspad) richting de Commandobaan. 

In 1938 vestigde het Derde Grensbataljon zich in de Engelbrecht van Nassaukazerne. In 1950 werd dit de thuisbasis van het Korps Commando Troepen met ook het museum van het Korps.  

Sla linksag en sla aan het einde van de Commandobaan in de bocht naar links rechtsaf naar de Visdonktunnel. Vervolg je route naar de Burgerhoutsestraat. Bij de verkeerslichten loop je rechtdoor. Ga linksaf de Fortuinstraat in (of loop via de wandelpaden bij Villa Mariahove, houd zoveel mogelijk rechts aan) en daarna rechtsaf de Dokter Heijptstraat in. 

Voor Dokter Heijptstraat 17 liggen drie Stolpersteine voor weduwe Hirschel- van Nierop en haar twee dochters Blondina en Simone. Zij werden op 28 augustus 1942 gedeporteerd naar doorgangskamp Westerbork en zijn van daaruit meteen doorgestuurd naar Auschwitz, waarbij ze na aankomst direct zijn omgebracht.  

Ga aan het einde rechts naar de Fortuinstraat, steek de Nispensestraat over naar de Vrouwemadestraat.  

Stolpersteine Vrouwemadestraat 15 voor Gedalje Wajsbaum en Ester Hopsztajn. 

Bij het kruistpunt sla je rechtsaf naar de Laan van België, vervolg de weg naar de Laan van Limburg. Ga rechts naar de Laan van Brabant en sla bij de verkeerslichten vóór het kruispunt linksaf naar de Burgemeester Freijterslaan. Neem op de rotonde de eerste afslag links naar de Hulsdonksestraat. 

Stolpersteine Hulsdonksestraat 27 voor Hartogh Kleef, Julia Kleef-Bollegraf, Louis Kleef, Rosa Kleef, Marcus Kleef en Helene Bollegraf. 

Ga voor het viaduct rechts naar de Engelselaan.  

Op 30 oktober 1944 trokken de Britse troepen Roosendaal binnen. De Engelselaan dankt zijn naam aan de Britse bevrijders van de stad. 

Sla rechtsaf naar de Sint Theresiastraat en ga aan het eind rechts naar de Wouwseweg. 

De voormalige directeurswoning van de Landbouwwinterschool op nummer 36. In het voorjaar van 1944 bevond zich hier een Aussenlager van concentratiekamp Vught. Gevangenen die tewerkgesteld waren, werden hier ingezet bij het graven van een tankgracht rond Roosendaal. 

Steek aan de linkerkant van de rotonde over naar de Kade.  

Nadat in oktober 1944 de brug over de Watermolenbeek/Vliet op de Kade was opgeblazen, plaatsten de Britten van de Polar Bear-divisie een baileybrug over het water. Op 5 mei 1960 werd het Polar Bear monument onthuld. Een hoge zuil met daarop een ijsbeer en boven het voetstuk de wapenschilden van de gemeente, provincie en de regimenten Duke of Wellington en Leicestershire. Op de brug staat ook de Liberation Route Marker ‘Bommen en sigaretten’, onderdeel van de Liberation Route Europe. De paters Redemptoristen plaatsten uit dankbaarheid aartsengel Michaël voor de Onze Lieve Vrouwekerk (de Kade 21). Zij vonden in de oorlog, samen met buurtbewoners, onderdak in het klooster. 

Neem bij de spoorwegovergang aan de linkerkant het Kadetunneltje, steek de Stationsstraat over en sla linksaf. Ga rechts het Emile van Loonpark in. Houd rechts aan en neem de onderdoorgang bij het Emile van Loonhuis naar de Markt.  

Het Verzetsmonument in het Emile van Loonpark is geplaatst voor omgekomen verzetslieden. Op 30 oktober 1944, tijdens de bevrijding van Roosendaal, stroomden de inwoners samen voor het toenmalige gemeentehuis op Markt 54, om burgemeester Claudius Prinsen te verwelkomen. Tussen Markt 33 en 35 ligt een bunker, die door de Duitse bezetter was bedoeld als kabelschakelpunt voor telefoonlijnen. 

 
Bevrijdingsgedichten

Langs de route vind je op diverse plaatsen stickers met een QR-code naar Bevrijdingsgedichten van de Roosendaalse Gedichtenroute. Wanneer je de QR-code scant kun je het gedicht direct lezen of beluisteren.   
71. Kade 35                        Andre Verwijmeren - De Polar Bear 
72. Kadeplein 3                 Cees Sep - Roosendaal bevrijd 
73. Kade 23                        Babette van Rijt -  75 jaar Vrijheid 
74. Uniestede                    Rob Mies -  Gras 
75. Ludwigstraat 2           Ineke Dekkers-van der Vorst - De vergissing 
76. Vincentiusstraat 5    Eric van Deelen -  Verzet 
77. Parklaan 13                 Huub Klaassen - Monument 
78. Lyceumlaan 10           Ivo Weterings - Paula en de dood 
79. Bachlaan 1                   Huub Klaassen - Tommy 
80. Brugstraat 44              Eric van Deelen -  Stolpersteine
81. Molenstraat 60          Leo Lotterman - Hemelblauw 
82. Bloemenmarkt 1       Dook - Bevrijding 
83. Markt 33                      René Spruijt - Bevrijding 
       (achterkant)  
84. Marktstede                 Ilonka de Winter - De Vredesduif 
       (achterzijde)  

Stolpersteine 

Stilstaan bij het lot van slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Dat is het doel van de Stolpersteine, in het Nederlands: struikelstenen. De Duitse term 'Stolpersteine' combineert 'stolpern' (struikelen) en 'Steine' (stenen). Deze gedenkstenen, gemaakt door de kunstenaar Gunter Demnig, worden in de stoep gelegd voor het voormalige woonhuis van het slachtoffer ter nagedachtenis.   
Overige Stolpersteine in Roosendaal  
Groenstraat 46: Leentje Elst 
Heuvellaan 18: Hendrik van der Wal  
Heilig Hartplein 37: Jacques Mulders 
Kalsdonksestraat 89: Elly Bertha Monasch  
Bovendonk 115: Frieda van Loon