Plantageroute lang

Fiets langs historie, heide en oude landgoederen

In de omgeving van Roosendaal ontdek je uitgestrekte heidevelden, bossen en vennen. Al eeuwenlang worden deze landschappen gevormd door menselijk ingrijpen: turfwinning, het graven van vaarten, het rooien en opnieuw aanplanten van bomen en het begrazen van de heide met schapen. Een bijzonder voorbeeld van zo’n door mensenhanden gevormd natuurgebied zijn de oudste productiebossen van Nederland: de Wouwse Plantage. 

De geschiedenis van dit gebied begint bij landeigenaar P.J. baron de Caters, die in 1870 bij zijn landgoed en steenfabriek een kerk liet bouwen. Deze kerk vormde het middelpunt van het toenmalige ‘Pindorp’, dat later uitgroeide tot het dorp Wouwse Plantage (1). De indeling van de hoofdstraat weerspiegelde die van de leien in Antwerpen, de woonplaats van de baron. In het dorp staat een beeld van Léon Vermunt, dat een ‘pinnerooier’ of houthakker voorstelt. De naam ‘Mastepinne’ verwijst mogelijk naar de stronken van de gekapte dennen of naar dennenappels. 

Aan de rand van het dorp, bij Natuurpoort Wouwse Plantage (2), begint een bosgebied van zo’n 900 hectare. Hier wisselen verschillende bostypen elkaar af, wat het gebied tot een waardevol leefgebied maakt voor vogels als de wespendief en de zwarte specht. 

De Zoom (3) speelde ooit een centrale rol als turfvaart en maakte later deel uit van de West-Brabantse Waterlinie. Deze waterlinie was verbonden met vennen als het Papengat, Herels Ven en de Zeezuiper. Vandaag de dag is De Zoom vooral nog zichtbaar als waterafvoer, in de zomer staat hij vaak droog. 

Fietsend over landgoed Visdonk (4) passeer je karakteristieke lanen, houtwallen, akkers en weilanden. De afwisseling in het landschap zorgt voor een grote biodiversiteit. Een tussenstop bij het Rozenven biedt rust en uitzicht, bij het Milieu Educatief Centrum kun je meer leren over de natuur in dit gebied. 

De Watermolenbeek (5) stroomt ter hoogte van het Burgemeester Marijnenpark Roosendaal binnen. Hier ging ooit een watermolen uit de dertiende eeuw in de beek te werk. De molen verdween in 1965, maar de straatnaam Watermolenberg herinnert er nog aan.
Wouw (6) is een dorp met een rijke historie en sfeervolle dorpskern. Breng zeker een bezoek aan het Kasteel van Wouw, de Sint-Lambertuskerk en molen De Arend. Dit zijn stuk voor stuk iconen van het dorp. 

Op de Brabantse Wal (7), een natuurlijke verhoging bij Bergen op Zoom, liggen landgoederen als Zoomland, Lievensberg en Mattemburgh. De afwisseling tussen droge, hoger gelegen bossen en natte, moerassige gronden vertelt het verhaal van vroegere turfwinning. In dit gebied ligt ook de Zeezuiper, een grote waterplas die dienstdoet als opvanggebied voor overtollig water. 

De route eindigt bij het Plantage-Centrum (8), waar bijzondere gebouwen als het kasteel, het jachthuis en de boswachterswoning Prinsenhof het rijke verleden van de Wouwse Plantage tonen. In het Brandweermuseum zijn historische brandweerwagens en blusmaterialen te zien. Let op: het Plantage-Centrum is alleen te bezoeken met een gids van Heemkundekring De Vierschaer uit Wouw.